تفاوت بورس و ارز دیجیتال چیست؟

مقدمه

تفاوت بورس و ارز دیجیتال، موضوعی است که این روزها ذهن بسیاری از مردم را درگیر کرده. دلیل ظهور این دغدغه این است که مردم مدت ها در بازار بورس، خرید و فروش ها و فراز و فرودهای بی منطقی را تجربه کرده اند که مدام سرمایه شان را به ضرر می انداخت. پس همین مردم به دنبال راه بهتر و منطقی‌تری برای سرمایه‌گذاری می‌گردند.

در همین وضعیت، بازار جهانی خبر از افزایش سرمایه‌گذاری کمپانی ها و اشخاص حقیقی در بازار ارز دیجیتال می‌دهد. این اخبار و گزارش‌ها مردم را وسوسه می‌کند تا سرمایه‌هایشان را به بازار مطمئن‌تر و پرسودتری مانند بازار کریپتوکارنسی‌ها وارد کنند. ما به دنبال درک تفاوت بورس و ارز دیجیتال هستیم تا از درستی انتخابمان برای تغییر مسیر، مطلع و همچنین با ویژگی‌های ناآشنای بازار ارز دیجیتال آشنا شویم. در ادامه به بررسی موارد شباهت و تفاوت بورس و ارز دیجیتال می‌پردازیم.

شباهت بورس و ارز دیجیتال

برای درک تفاوت بورس و ارز دیجیتال، بایستی در ابتدا شباهات آنها را بفهمیم. این که هر دو، عرصه سرمایه‌گذاری هستند که می‌شود در آنها سرمایه را کاشت و سود را برداشت، گزاره‌ درستی است اما دقیق نیست. کلمه سرمایه گذاری دامنه بسیار گسترده‌ای از فعالیت‌ها و زمینه‌ها را در بر می‌گیرد.

کسی هم که با سرمایه خود، فروشگاه لباس باز کرده، اگر بگوید “من پولم را سرمایه‌گذاری کردم” شاید اشتباه نگفته باشد. یا شخصی که سرمایه لازم برای اجرای یک تئاتر را در اختیار کارگردان قرار می‌دهد نیز نوعی سرمایه‌گذاری کرده که احتمالا سودش را از فروش زیاد بلیت‌های آن به دست می‌آورد.

اما چه وجه اشتراکی میان بورس و دنیای ارز دیجیتال وجود دارد که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران وقتی با کشیدن سرمایه‌شان از منجلاب بورس، به جای این که استارت کار یک فروشگاه را بزنند، وارد دنیای ارز دیجیتال می‌شوند؟ بیاید چند شباهت اصلی را با هم مرور کنیم.

سیستم عرضه و تقاضا

در بازار بورس، وقتی تقاضا برای یک سهم بیشتر شود، قیمت آن بالا می‌رود و دارندگان آن سهم سود می‌کنند. اگر هم عرضه یک سهم زیاد شود (یعنی اکثر سهامداران وارد فاز فروش شوند) قیمت سهم نزولی می‌شود و کسانی که در قیمت‌های بالاتر، آن را خریده اند، متضرر می‌شوند.

در بازار کریپتو کارنسی هم به همین شکل است. برای مثال وقتی تقاضا برای خرید اتریوم بالا برود، قیمت آن نیز رشد می‌کند. حال این افزایش حجم تقاضا ممکن است بر اثر یک خبر مثبت در مورد اتریوم باشد یا بخشی موج بازار. گاهی هم اکثر تریدرها تصمیم به فروش اتریوم و خارج کردن آن از والت خود هستند که در این صورت، قیمت آن به شدت کاهش پیدا می‌کند.

ارزش بر پایه ایده

در بازار بورس، زمانی سهام یک شرکت را می‌خریم که دید مثبتی به فعالیت‌های آن شرکت داشته باشیم. در بازار کریپتو کارنسی نیز، ارزش یک رمزارز، به ایده‌ای است که در وایت پیپر آن نوشته شده و فناوری رمزارز بر پایه آن شکل گرفته باشد.

قیمت ها تابع ارز های فیات

بازار بورس و بازار ارز دیجیتال، هر دو با ارزهای فیات مثل یورو و دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. مثلا بیت کوین در حال حاضر در حدود قیمت ۵۷,۶۲۹ دلار قرار دارد. قیمت هر سهم شپنا نیز تا آخرین لحظه بازار، ۱۰,۵۳۰ ریال اعلام شده است. حالا فکر کنید اگر ریال و دلار نبودند، چطور ارزش این‌ها را بیان می‌کردیم؟ از طرف دیگر، ارزش آنها نیز بستگی به ارزش ارزهای فیات دارد.

تفاوت بورس و ارز دیجیتال

این دو بازار، در کنار شباهت‌هایی که نام بردیم، تفاوت‌های متعددی دارند که برای ورود به بازار ارز دیجیتال، ضروری است با آنها آشنا شویم. شاید برخی از این تفاوت‌ها ما را از ورود به این بازار منصرف کرد و برخی دیگر، دلیل محکم‌تری برای ورود ما به این مسیر باشند.

در این مقاله، این تفاوت‌ها را به دو گروه تفاوت‌های سازوکار سیستم، و تفاوت‌های شرایط سرمایه‌گذاری تقسیم و موارد مختلفی را با هم بررسی می‌کنیم.

تفاوت بورس و ارز دیجیتال – سازوکار سیستم

تفاوت بورس و ارز دیجیتال از سیستم کاری آنها آغاز می‌شود. به هر حال از یک سو سیستم بورس ما تفاوت زیادی با بازار جهانی دارد و از سوی دیگر، سیستم ارز دیجیتال، فناوری تازه شکل گرفته‌ای است که سرمایه‌گذاری روی آن با تمام بازارهایی که پیش از این وجود داشته، فرق دارد.

۱. شرایط ثبت نام

برای شروع سرمایه‌گذاری در بورس، در ابتدا باید مراحل اداری خاصی را طی و در کارگزاری ثبت‌نام کنیم. حال در صورتی که سن قانونی را رد کرده باشیم و مراحل قبل را به درستی گذرانده باشیم، می‌توانیم خرید و فروش سهام را آغاز کنیم.

اما برای سرمایه گذاری در بازار کریپتو کارنسی، از هر جای دنیا که حضور داریم فقط باید در یک کیف پول (والت) و یک صرافی آنلاین رمزارز (مانند صرافی بایننس) اکانت بسازیم. تمام این مراحل هم با یک ایمیل و در عرض ۱۰ دقیقه انجام می‌شود.

۲. ساعت کاری

یکی دیگر از تفاوت های بورس و ارز دیجیتال، ساعت کاری آنهاست. فعّالیت‌ها و معاملات بازار بورس تهران از ساعت ۸.۳۰ صبح آغاز می‌شود و ساعت ۱۲.۳۰ ظهر، پایان می‌یابد. بورس در روزهای پنجشنبه و جمعه و روزهای تعطیل رسمی، کاملاً تعطیل است.

اما بازار ارز دیجیتال هیچ توقفی ندارد. معاملات در ۲۴ ساعت هفت روز هفته انجام می‌شوند و قیمت‌ها بالا و پایین می‌روند و کوین‌ها رد و بدل می‌شوند. این به خاطر غیرمتمرکز بودن این سیستم است. رمزارزها متعلّق به هیچ جغرافیا و قلمروی خاصی نیستند و قوانین آن محدود به حکومت خاصی نیست. پس باید سیستم آن طوری باشد که تمام افراد از نقطه دنیا با هر فرهنگ و شرایط کاری و شرایط اقلیمی که دارند، بتوانند در این بازار خرید و فروش کنند و سودشان را به دست آورند.

۳. نقدشوندگی

در بازار بورس تهران، اگر متوجه شویم سهامی که در سبد داریم، قرار است وارد روند نزولی شود، اقدام به فروش می‌کنیم. اما ممکن است (در بیشتر موارد) به یک صف فروش (متشکل از تمام سهامدارانی که مثل ما به سرشان زده سهام آن شرکت را بفروشند) ملحق شویم. این صف به این دلیل است که تقضای کمی برای این سهام وجود دارد. شاید تا موقعی که تقاضایی برای سهام ما پیدا شود و نوبت ما برسد، قیمت آن سهم بسیار پایین‌تر از زمانی بود که قصد فروش داشتیم.

اما در بازار رمزارزها، با وجود تأثیر عرضه و تقاضا بر آن، هیچ صفی برای خرید یا فروش وجود ندارد. زیرا در این بازار، عرضه و تقاضای مستقیم شکل نمی‌گیرد. چیزی به اسم استیبل کوین (مانند تتر) در بازار ارز دیجیتال، خرید و فروش را بسیار آسان کرده. هر زمان که نیاز به فروش یک نوع ارز داشته باشیم، به جای آن که منتظر خریدارباشیم، آن را به تتر تبدیل می‌کنیم. به این شکل، ارز ما نقد می‌شود. زیرا قیمت هر تتر، همیشه ۱ دلار است.

۴. قانونمند بودن

با تمام منطقی بودن و فواید و قابلیت‌های بازار ارز دیجیتال، بسیاری از کشورها (حتی توسعه یافته) هنوز با وضع قوانین در مورد این ارزها و فعالیت‌های حول محور آن، درمانده‌اند. برخی حکومت‌ها هر نوع فعالیت در این حوزه را منع کردند و برخی دیگر، مردم را تشویق می‌کنند. به هر رو، به دلیل غیرمتمرکز بودن این بازار، شاید مشکل قوانین حکومتی با آن، مشکلی همیشگی باقی بماند.

اما بازار بورس به این شکل نیست. تمام شرکت‌های بورسی تحت نظارت قانون حکومت فعالیت می‌کنند و تمام نهادهای بورسی (مثل بورس اوراق بهادار) نهادهایی دولتی و حکومتی هستند. معامله‌گران نیز خرید و فروش را بر مبنای قوانین سازمان بورس، انجام می‌دهند و هر گونه تخلّفی، امکان پیگیری قانونی را از طریق مراجع قضایی دارد.

تفاوت بورس و ارز دیجیتال – شرایط سرمایه گذاری

بعضی دیگر از تفاوت‌های بورس و ارز دیجیتال، به حال و هوای سرمایه‌گذاری در آنها بستگی دارند. اینها مواردی هستند که قوانین و چارچوب‌های بازار آفریننده آنها نیستند. بلکه جو سرمایه‌گذاری که در هر عرصه وجود دارد، موجب بروز این تفاوت‌ها می‌شود.

۱. شدّت نوسان

یکی از موارد تفاوت بورس و ارز دیجیتال در شرایط سرمایه‌گذاری، اختلاف در شدّت نوسان است.همه ما از سودهای زیاد بازار کریپتو کارنسی‌ها شنیده‌ایم. اما در سایه این سود های فراوان، ضررهای هنگفتی نیز کمین کرده‌اند.  در اواخر سال ۲۰۱۷، قیمت بیت کوین به ۲۰۰۰۰ دلار رسید. اما فقط تا سه ماه بعد، قیمت آن به ۸۵۰۰ دلار سقوط کرد.

اگر درصدی حساب کنیم، در ارزهای دیگر، نوسانات بسیار شدیدتری را شاهد هستیم. مثل دوج کوین که از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا ۴ ماه بعد، بیشتر از ۳۰۰۰ درصد سود داد.

اما رقم‌های بالای صد در صد (آن هم در مدت زمان کم)، در بازار بورس بسیار استثنا است. در بازار بورس، نوسان ۵ درصد هم حرکت بزرگی‌ست. در حالی که در بازار ارز دیجیتال، نوسانات ۲۰ درصد، بسیار عادی به نظر می‌رسد.

به دلیل خاصیت نوسانات شدید، بازار ارز دیجیتال ریسک بسیار بیشتری نسبت به بازار بورس دارد. وقتی حجم زیادی از معاملات در زمان محدود، با رفتارهای متفاوتی رخ می‌دهد، بازار نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند که این فضا برای سرمایه‌گذاری که توان از دست دادن سرمایه را ندارد، مناسب نیست.

۲. تصمیمات تریدرها

تریدرها برای گرفتن تصمیم خرید یا فروش، نیاز به یک نشانه راهنما دارند. حال این نشانه ممکن است از تحلیل به دست آید، یا از اخبار و یا تحقیقات دیگر. اما یکی از نقاط تفاوت بورس و ارز دیجیتال، همین تصمیمات تریدرهاست.

در بازار بورس، خیلی‌ها از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند. اما به جز تحلیل تکنیکال، با تحلیل بنیادی می‌توانیم در مورد سوابق شرکت و آمارها و صورت‌های آن، تحقیق کنیم و یا اخبار جدید آن را رصد کنیم. همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا ما را راهنمایی به خرید یا فروش کنند.

اما در بازار ارز دیجیتال، اغلب از همان تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود. در اینجا محصولی وجود ندارد که بخواهیم در مورد آینده آن شرکت تحقیق کنیم. اما در عوض، حجم خرید و فروش به قدری بالاست که تحلیل‌تکنیکال را منطقی‌تر و مطمئن‌تر می‌کند. البته گاهی هم اخبار (مثل توییت‌های ایلان ماسک) تأثیر زیادی روی بازار می‌گذارند.

اما مسئله‌ای که در بازار کریپتوکارنسی وجود دارد، وفور تصمیمات هیجانی سرمایه‌گذاران است. در این بازار، شاید به خاطر ظاهر جالب و سرگرم‌کننده آن یا به خاطر سودهای کلانی که رد و بدل می‌شود، تصمیمات احساسی زیادی بدون هیچ تحلیلی گرفته می‌شوند که به ضررهای وحشتناکی هم منتهی می‌شوند.

سخن آخر

تفاوت بورس با ارز دیجیتال، موضوعی نیست که بشود با مطالعه یک متن، به درک کامل آن رسید. درک بسیاری از این تفاوت‌ها، پس از مدتی حضور و تجربه در بازار ارز دیجیتال به دست می‌آید و بیان آن در قالب کلمات، ممکن نیست. اما با وجود تمام اتفاقاتی که برای بازار بورس افتاد و با در نظر گرفتن تمام مزیت‌ها و درآمدهای بالقوه‌ای که در بازار ارز دیجیتال وجود دارد، ورود هیجانی به این بازار، بدون تحقیق، تصمیم‌گیری منطقی و آموزش‌های لازم، ممکن است سرمایه ما را بر باد بدهد.