انواع ارز دیجیتال

مقدمه

انواع ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. اما بسیاری از کسانی که تازه با این بازار آشنا شده‌اند، تصورشان بر این است که یک چیز واحد به اسم ارز دییجیتال داریم که تمام نام‌هایی که می‌شنویم، اعم از بیت کوین، دوج کوین، شیبا اینو، اتریوم، NFT و …، در یک گروه قرار می‌گیرند. این تصور شاید در اوایل تولد بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال، اشتباه نبود. اما امروزه با انشعابات زیاد ابزارهای مالی که از فناوری بلاک چین به وجود آمده، چنین پنداری حاصل از بی‌خبری است.

از زمان ظهور بیت کوین و آشنا شدن جهان با قدرت فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال جدیدی توسط توسعه‌دهندگان بلاک چین، ساخته شد. این ارزها در ابتدا تقریبا همان مشخصات بیت کوین را داشتند. اما در ادامه راه، انواع ارزهای دیجیتال گروه‌های مختلفی را به وجود آوردند. ارزهای دیجیتال هر کدام از این گروه‌ها، ویژگی‌ها، قوانین و کاربردهای خاص خودش را دارد. در ادامه با انواع ارزهای دیجیتال، آشنا می‌شویم.

ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال نوعی پول دیجیتالی است که با فناوری رمزنگاری ساخته می‌شود. شبکه بلاک چین محل ساخت رمزارزها و محافظت از امنیّت آنهاست. در این شبکه، با توجه به نوع الگوریتمی که برای ساخت هر ارز دیجیتال نیاز است، واحدهای ارز دیجیتال ساخته می‌شوند. از سوی دیگر، کاربران وظیفه نظارت بر تراکنش‌ها و تأیید آنها را دارند.

شبکه بلاک چینی که یک ارز دیجیتال در آن پیاده می‌شود، زیر پرچم هیچ حکومت و سازمانی اداره نمی‌شود. بلکه مدیریت، امنیّت و تغییر آن در دست خود مردمی است که کاربر شبکه هستند.

خاصیت بی ارتباطی به دولت‌ها، ویژگی بدون مرز بودن را به ارز دیجیتال می‌دهد. تمام افراد از سراسر این کره خاکی می‌توانند از این حوزه کسب درآمد کنند و واریز و دریافت پول را به هر نقطه دیگری از زمین، بدون محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی انجام دهند.

بیت کوین، پدر ارز دیجیتال

بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال ساخته شده، در هیچ گروهی از انواع ارز دیجیتال جای نمی‌گیرد. ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۸، در نامه‌ای با عنوان “وایت پیپر بیت کوین” اولین ارز دیجیتال را به جهانیان معرفی کرد. به دلیل عدم آشنایی انسان‌ها با این پدیده، ساتوشی ناکاموتو در این نامه به زبان بسیار ساده‌ای مشخصات، نوع استخراج، محاسبات ارزش آن، سازکاروکار امنیت آن و هر نوع اطلاعات لازم دیگر را برای شناساندن بیت کوین بیان کرده است. چنان که جک دورسی، بنیان گذار توییتر، این وایت پیپر را به یک قطعه شعر تشبیه کرده.

بیت کوین طبق الگوریتم اثبات کار استخراج می‌شود. در این الگوریتم، ماینرها قدرت پردازنده خود را در اختیار شبکه می‌گذارند تا معادلات ریاضی مربوط به ساخت بلاک‌ها انجام شود. هر بلاک حاوی اطلاعاتی از تراکنش هاست. هر دستگاه پردازنده با اتصال به شبکه، با گروهی از ماینرهای دیگر همراه می‌شود تا با کمک هم یک بلاک را بسازند و پاداش آن را میان هم تقسیم کنند. سپس بیت کوین‌های استخراج شده که همان پاداش ساخت بلاک هستند وارد بازار می‌شوند.

اخیراً برخی از افراد سرشناس، به مخالفت با بیت کوین پرداختند. به این دلیل که الگوریتم اثبات کار، برای فعالیت پردازنده‌ها، برق بسیاری زیادی را مصرف می‌کند. افرادی مانند ایلان ماسک با انتقاد به این الگوریتم، انواع ارز دیجیتال دیگری مانند دوج کوین را به عنوان جایگزین پاک این ارز دیجیتال، معرفی می‌کند.

اما این فقط یک سوی ماجراست. از طرف دیگر، گروهی معتقدند که اگر برق مصرفی آنقدر مهم است، پس باید پول های ملی و طلا هم دیگر از لیست واحدهای ارزشی اقتصاد حذف شوند. زیرا طبق تحقیقات انجام شده، برق مصرفی بانک‌ها و استخراج طلا بر برق مصرفی بیت کوین می‌چربد. هر کدام از اینها در رتبه‌های اول و دوم مصرف برق قرار دارند و بیت کوین به رتبه سوم رسید. از سوی دیگر، طرفداران بیت کوین اعلام کردند که ماینرهای بیت کوین، ۷۴ درصد برق مصرفی‌شان را از منابع تجدیدپذیر به دست می‌آورند.

آلت کوین ها

آلت کوین ها گروهی از انواع ارز دیجیتال هستند. تعریف آلت کوین ساده است؛ هر ارز دیجیتال کوینی که بلاک چین مستقل دارد، به جز بیت کوین.

عبارت “به جز بیت کوین”، باعث به وجود آمدن این گروه از ارزهای دیجیتال شده. آلت کوین Altcoin ترکیبی مخفف از دو واژه دیگر Alternate  به معنای جایگزینی و Coin به معنای سکه است. این ارزها برای رقابت با بیت کوین و کنار زدن یکه تازی آن در بازار، پا به میدان نهادند.

آلت کوین ها هم به دو دسته تقسیم می‌شوند. گروهی از آنها با فورک کردن کدهای بلاک چین بیت کوین شروع به کار کردند. توسعه دهندگان این ارزها همان کدهای بیت کوین را برداشتند و با تغییر جزئیاتی که منجر به تولید یک کوین جدید با خصوصیات جدید شود، آلت کوین خود را راه‌اندازی کردند. لایت کوین و دوج کوین، با همین روش توسعه یافتند.

گروه دیگر آلت کوین ها، کوین هایی هستند که از ابتدای کار، روی بلاک چین مستقل خودشان پیاده شدند. هرچند که فناوری بلاک چین را ساتوشی ناکاموتو در پروژه بیت کوین خلق کرده است. اما این آلت کوین ها، از همان روش، شبکه کاملاً مجزایی را از صفر تشکیل دادند. آلت کوین هایی مانند اتریوم و ریپل، بلاک چین ابداعی خودشان را راه‌اندازی کرده‌اند.

توکن ها

توکن ها هم یکی از انواع ارز دیجیتال هستند. توکن ها نه بلاک چین بیت کوین را کپی کرده و نه بلاک چین ساخته خودشان را دارند. این ارزهای دیجیتال بر روی سیستم بلاک چین دیگر ارزها مانند اتریوم ساخته می‌شوند. پرواضح است که توکن برای توسعه‌دهندگان بسیار راحت تر از آلت کوین ساخته می‌شود.

هر آلت کوین کیف پول مخصوص خود را دارد. اما توکن ها روی کیف پول های بلاک چینی که روی آن پیاده شده‌اند، ذخیره می‌شوند. مثلا توکن چین لینک که بر بستر اتریوم فعال است، در آدرس‌های اتریوم ذخیره می‌شود. اما مثلاً کاردانو به دلیل داشتن بلاک چین اختصاصی، نمی‌تواند روی کیف پول یا آدرس اتریوم ذخیره شود. خود توکن ها نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند.

توکن های غیر قابل معاوضه

یک NFT یا توکن غیر قابل معاوضه، نوعی دارایی دیجیتال است که کم‌نظیر و منحصربه‌فرد است و در بستر بلاک چین، ذخیره می‌شود. آثار هنری دیجیتال، اقلام کلکسیونی، آیتم‌های بازی کامپیوتری، بلیت یک رویداد و… نمونه‌هایی از توکن های غیر قابل معاوضه هستند.

غیر قابل معاوضه در تعریف این توکن، به این معناست که هر توکن، ارزش خاص خودش را دارد و نمی‌توان آن را با هیچ توکن دیگری مبادله کرد. مانند یک اثر هنری، یک خانه یا یک مجسمه عتیقه. هیچکدام از این اقلام را نمی‌توان با چیز دیگری معامله کرد. یک خانه را نمی‌شود با یک خانه دیگر مبادله کرد. زیرا هیچ خانه‌ای کاملاً با مشخصات خانه‌ای دیگر، یکسان نیست. اما می‌شود قیمت پولی یک خانه را بسنجیم و آن را با پول بخریم.

توکن‌های غیر قابل معاوضه نیز دسته‌ای از انواع ارز دیجیتال هستند که با کوین‌هایی مانند اتریوم به فروش می‌رسند.

توکن های قابل معاوضه

اما توکن‌های قابل معاوضه که بخش عظیمی از انواع ارز دیجیتال را تشکیل می‌دهند، ارزش‌های همانندی دارند. مثلاً تتر در دسته توکن قابل معاوضه یا مثلی جای می‌گیرد. یک تتر را می‌توان با هرکدام از تترهای دیگری که در جهان ارز دیجیتال وجود دارد معاوضه کرد؛ بدون این که ارزشی از هیچکدامشان کم شود. مانند همین واحد پول خودمان. اگر شما یک تراول ۱۰۰ هزار تومانی داشته باشید. آن را به راحتی می‌توانید با تراول ۱۰۰ هزار تومانی دوستتان عوض کنید. بدون این که کسی ضرر یا سود کند.

توکن های مثلی نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند:

توکن های کاربردی

توکن کاربردی، نوعی توکن است که صاحب آن می‌تواند از خدمات سرویس خاصی بهره‌مند شود. از این توکن ها در پرداخت هزینه‌ها، انواع خدمات نرم‌افزاری و … استفاده می‌شود. برای مثال، توکن لینک، نوعی توکن کاربردی است که در پرداخت هزینه خدمات پلتفرم چین لینک، به کار گرفته می‌شود.

ارزش توکن های کاربردی، بستگی به عرضه و تقاضای بازار دارد و هیچ پشتوانه محکمی برای آنها تعریف نشده. از طرف دیگر ارزش این نوع توکن ها، ربطی به ارزش یا سرمایه شرکت توسعه‌دهنده ندارد.

توکن های اوراق بهادار

توکن اوراق بهادار، نوعی ارز دیجیتال است که مالک آن صاحب بخشی از یک دارایی، کمپانی یا سود یک فعالیت خاص می‌شود. مانند بورس که یک شرکت سهام خود را عرضه می‌کند و هرکسی که آن سهام را خریداری کند، در حقیقت مالک بخشی (هرچند کوچک) از آن شرکت است.

در سال ۲۰۱۸ بود که برخی نهادهای آمریکا همچون کمیسیون بورس آمریکا اعلام کرد که بعضی از ارزهای دیجیتال، باید عنوان “اوراق بهادار” بگیرند و از نظر قانونی ثبت شوند. این که چه توکنی را می‌توان جزو توکن‌های اوراق بهادار نامید، بستگی به تعاریف نهدهای قانون‌گذار هر کشور دارد.

مثلا در آمریکا، کمیسیون بورس به وسیله تست هاوی تشخیص می‌دهد که این توکن دارایی اوراق بهادار است یا نه. طبق آزمایش هاوی، هر دارایی اوراق بهادار، باید شرایط زیر را داشته باشد:

• یک سرمایه گذاری مالی محسوب شود.
• در آن انتظار سود، تعریف شود.
• در یک شرکت رسمی، ثبت شده باشد.
• سود آن باید از فعالیت یک شخص ثالث حاصل شود.

توکن های حاکمیتی یا گاورننس

توکن حاکمیتی نیز نوع خاصی از انواع ارز دیجیتال است. وقتی شخصی توکن حاکمیتی داشته باشد، حق دارد که با آن در رأی‌گیری‌ها یا تصمیم‌گیری‌های یک شبکه یا سیستم شرکت کند. برای مثال، توکن یونی سواپ، نوعی توکن حاکمیتی است که صاحب آن در تصمیم‌گیری‌های مهم صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ، حق رأی دارد.

این توکن ها بیشتر اوقات در گروه توکن های کاربردی قرار می‌گیرند. به این معنا که یک توکن حاکمیتی می‌تواند توکن کاربردی هم به حساب بیاید.

جمع بندی

بیت کوین به عنوان یک درخت جدید در دشت خشک بلاک چین، اولین ارز دیجیتال است که حساب آن از انواع ارز دیجیتال جداست. این ارز دیجیتال، آغاز کننده مسیری بود که انتهایش شاید هیچ شباهتی به آن نداشته باشد. بعد از بیت کوین، کسانی خواستند ارزهایی را برای رقابت وارد بازار کنند. پس تنها کاری که می‌توانستند انجام دهند کپی کردن کدهای بیت‌کوین و ویرایش آنها بود. بعد توسعه‌دهندگان دیگری تصمیم گرفتند خودشان بلاک چین طراحی کنند.

بعد از آن، ماجرا از گروه بیت کوین و آلت کوین‌ها فراتر رفت. جایی که متخصصین دریافتند که با بلاک چین می‌شود کارهای بسیار پیچیده‌تر و گسترده‌تری انجام داد. نوبت به توکن‌ها رسید. توکن‌های مثلی و غیر مثلی که هر کدامشان بازه گسترده‌ای از کاربردها و مزایای خاص خودشان را دارند. قطع به یقین، این مسیر به اینجا ختم نمی‌شود و انشعابات و شاخه‌های بسیار گسترده‌تری به ما معرفی خواهد کرد.